«Ժամանակ» թերթը գրում է.
«Փետրվարի 19-ին Հայաստանի ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Գեորգի Կուտոյանն ընդունել էր Ռուսաստանի արտաքին հետախուզության ծառայության տնօրեն Սերգեյ Նարիշկինի գլխավորած պատվիրակությունը: Պաշտոնապես այլ մանրամասներ այս հանդիպումից և դրա ընթացքում քննարկված հարցերի վերաբերյալ հայտնի չէ: Մինչդեռ Գեորգի Կուտոյանը և Սերգեյ Նարիշկինը կարող էին երկուստեք հետաքրքրություն ներկայացնող առնվազն երկու հարց քննարկել:
Վերջին օրերին հայկական մամուլն ավելի հաճախակի է գրում Հայաստան անցած քուրդ ապստամբների մասին: Նշվում է, որ տարբեր քաղաքներում ոստիկանությունն իրականացնում է ուժեղացված հսկողություն, բայց ԱԱԾ-ն ոչ հաստատում և ոչ էլ հերքում է այս տեղեկությունները: Քուրդ ապստամբների կողմից հայ-թուրքական սահմանն անցնելը նոր երևույթ չէ, նման դեպքեր եղել են նաև անցյալում, երբ Թուրքիայի կառավարական ուժերի դեմ կռվող քրդերն իրենց կյանքը փրկելու համար ստիպված են եղել անցնել հայ-թուրքական սահմանը, վստահ լինելով, որ կազատվեն հետապնդումից: Բայց հիմա իրավիճակը մի փոքր այլ է, և դա կապված է երկու հանգամանքով: Առաջինը Հայաստան անցած քրդերի քանակն է, նշվում է 50-70 մարդու մասին, իսկ սա աննախադեպ մեծ թիվ է:
Հայ-թուրքական սահմանը հսկում են ռուս սահմանապահները, և նրանք են պատասխանատու սահմանախախտներին բռնելու համար: Բայց սահմանախախտներին բռնելուց անմիջապես հետո ռուս սահմանապահները պարտավոր են նրանց հանձնել Հայաստանի ԱԱԾ-ին, և միայն Հայաստանի հատուկ ծառայություններն են իրավասու որոշել ինչպես վարվել քուրդ ապստամբների հետ: Երբ խոսքը վերաբերվում է 2-3 մարդու մասին, նրանց հարցը հեշտ է լուծել, հեշտ է նրանց նորից հանձնել ռուսներին, ովքեր կարող են օգնել քրդերին կրկին վերադառնալ Թուրքիա և միանալ իրենց ազգակիցների պայքարին: Բայց այլ հարց է մի ամբողջ ջոկատը:
Խնդիրն ավելի նուրբ երանգներ է ստանում, եթե նկատի ենք ունենում վերջին շրջանում Թուրքիայի և Ռուսաստանի մերձեցումը: Եթե նախկինում Ռուսաստանը, եթե ոչ բացահայտ, ապա գոնե քողարկված աջակցում էր քրդերին, այդ աջակցությունը դիտելով որպես Թուրքիայի նկատմամբ ճնշման գործիք, ապա հիմա թուրք-ռուսական հարաբերություններն այնքան են սերտացել, որ դրանք կարելի է բնորոշել նույնիսկ դաշնակցային: Բացի այդ, այդ մերձեցումը ուղղված է քրդերի դեմ, որոնք այժմ վայելում են ԱՄՆ-ի աջակցությունը: Քրդերը Ռուսաստանին մեղադրում են դավաճանության մեջ և բացահայտ սպառնում են պատասխանել դրա համար, քանի որ Ռուսաստանը հունվարի 20-ին դուրս բերեց սիրիական Աֆրինում տեղակայված ռազմական ոստիկանության ստորաբաժանումները, կանաչ լույս վառելով թուրքական ներխուժման համար: Ճիշտ է, ռուսներն էլ քրդերին են մեղադրում դավաճանության և ԱՄՆ-ի հովանավորության տակ անցնելու մեջ, բայց դրանից խնդրի էությունը չի փոխվում. քուրդ ապստամբներն ու ռուս զինվորականներն այլևս թշնամիներ են, և այն հարաբերությունները և փոխգործակցության մեխանիզմները, որ եղել են նախկինում, այժմ չեն կարող գործել: Ռուսները դժվար թե համաձայնեն քուրդ ապստամբներին հետ ուղարկեն Թուրքիա, հասկանալով, որ դա կարող է ազդել Թուրքիայի հետ իրենց հարաբերությունների վրա: Հայաստանի համար դժվար է միայնակ որոշել ինչպես վարվել մի ամբողջ ջոկատի հետ, եթե իսկապես այդ ջոկատը հանձնվել է մեր ԱԱԾ-ին: Քննարկման հարց է նաև այն, թե հետայսու ինչպես պետք է վարվել սահմանը անցնելու փորձ կատարող քրդերի հետ, արդյո՞ք ռուս սահմանապահները պետք է մարտի բռնվեն նրանց հետ, թույլ չտալով նրանց անցնել դեպի Հայաստան, թե պետք է շարունակեն նույն ձևով ընդունել նրանց:
Մյուս հարցը, որը դարձյալ զգայուն է Ռուսաստանի արտաքին հետախուզության համար «Իսլամական պետության» կողմնակիցների ներկայությունն է Հայաստանում: Ընդամենը մեկ շաբաթ առաջ Գյումրիում սկսվեց ԻՊ-ի հետևորդ Արման Ջանջուղազյանի դատավարությունը, որն անցյալ տարի Գյումրիում դանակահարել էր ռուսական 102-րդ ռազմաբազայի զինծառայողի: Ռուսները հասկանում են, որ Սիրիայում «Իսլամական պետության» ջախջախումից հետո, այդ խմբավորման մարտիկները փորձելու են վրեժխնդիր լինել Ռուսաստանից, որի ռազմաօդային ուժերի աջակցությամբ էր, որ Բաշար Ասադի ենթակա զինյալները կարողացան հաջողության հասնել: Ռուսաստանի զինվորականները բավականին հեշտ թիրախ կարող են դառնալ ԻՊ զինյալների համար: Իսկ ԻՊ-ը հավատարմության երդում տված հայերի առկայությունն ավելի դժվար է դարձնում զինյալների իդենտիֆիկացումը և վնասազերծումը:
Հայաստանը ակամա ներքաշվել է Ռուսաստանի և «Իսլամական պետության» հարաբերություններում, և հիմա նաև Հայաստանի անվտանգության ծառայությունները ևս որոշակի պարտավորություններ պետք է ստանձնեն պաշտպանելու ռուս զինվորականներին: Եվ ինչու միայն զինվորականներին, Հայաստանում քիչ չեն նաև ՌԴ քաղաքացի հանդիսացող քաղաքացիական անձինք:
Մի նկատառում ևս. Ռուսաստանի արտաքին հետախուզության առաջին ղեկավարները և այդ ծառայության հիմնադիրները եղել են հայեր Յակով Դավթյանը և Ռուբեն Կատանյանը, ովքեր եղել են ծառայության առաջին երկու ղեկավարները: Ռուսաստանի ներկայիս ԱՀԾ-ն իրեն համարում է խորհրդային համապատասխան ծառայության իրավահաջորդը»:
