«Սուրբ Խաչափայտն արեգակից ավելի հզոր իր ճառագայթներն էր մատուցում տեսնողներին, այն աստիճան, որ աստվածտեսության երկյուղով և ուրախությամբ բռնված, քաղաքում բոլորն անխտիր շտապում էին եկեղեցի»: Այսպես է տեսարանը նկարագրում Երուսաղեմի պատրիարք Սուրբ Կյուրեղ հայրապետն իր նամակում: Այն ուղղված էր Կոստանդիանոս Մեծի որդուն: Սքանչելի երևույթը Սուրբ Կյուրեղ հայրապետը բացատրում էր իբրև ուղղափառ դավանության պաշտպանություն արիոսականության դեմ և հորդորում կայսերը ետ կանգնել արիոսականներին պաշտպանելուց:
Սուրբ Խաչի երևման տոնը, Հայ Առաքելական Եկեղեցին նշում է մայիսի 18-ին:
Տեր Պարթևի խոսքով՝ 351 թվականին լուսավոր խաչը հույս է ներշնչել հազարավորներին: Դրվագը փաստել է՝ Աստված մեզ հետ է և շարունակում է զորացնել խաչի լույսով, ջերմությամբ և առաջնորդել դեպի փրկություն:
«Սքանչելի դրվագը եղավ հարյուրավոր մարդկանց դարձի պատճառ: Նրանք ամրացան իրենց հավատքի մեջ: Խաչի նշանն ուղղորդեց ընթանալ ճշմարիտ ճանապարհով: Սուրբ Խաչի երևման տոնը վերահաստատում է Քրիստոսի մշտական ներկայությունը մեր կյանքում: Գողգոթան Հիսուսի խաչի ճանապարհի գագաթն է, Ձիթենյաց լեռը՝ այն գագաթը, որտեղից երկինք համբարձվեց Աստծո Որդին: Խաչն առաջնորդում է մեզ դեպի հավերժություն, դեպի հավիտենական կյանք»,- հավելում է Տեր Պարթևը:
Հետևել խաչին, նշանակում է ապրել քրիստոնյային վայել, պայքարել ազնիվ նպատակների, մարդկության մեջ սեր, եղբայրություն, խաղաղություն հաստատելու համար:
Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին ունի Սուրբ Խաչին նվիրված ևս երեք տոն՝ Խաչվերաց, Գյուտ Խաչի և Վարագա Սուրբ Խաչ:
